Η εφαρμογή του συστήματος τηλεκπαίδευσης για το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου ξεκινά από τη Δευτέρα 23 Μαρτίου 2020. Για την άμεση εφαρμογή της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης προτείνονται εναλλακτικές προσεγγίσεις, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε μαθήματος. Κάθε συνάδελφος μπορεί να επιλέξει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες προσεγγίσεις, σταθμίζοντας τις απαιτήσεις του μαθήματος του.
Η Συνέλευση του Τμήματος καταρτίζει τη λίστα των μαθημάτων που είναι εφικτό να υλοποιηθούν με εκπαίδευση από απόσταση. Με ευθύνη του διδάσκοντος και με βάση την υφιστάμενη περιγραφή κατά ECTS του μαθήματος καθορίζεται η αναλογία μεταξύ σύγχρονης και ασύγχρονης εκπαίδευσης. Βασικός πυλώνας της διαδικασίας παραμένει η πλατφόρμα ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης του Ιδρύματος. Μέσα από την πλατφόρμα οι φοιτητές θα ενημερώνονται για τις αλλαγές στις διαλέξεις, τον τρόπο μετάδοσης των διαλέξεων και τις εργασίες κάθε μαθήματος. Συνιστάται τα τμήματα να μεριμνήσουν για την τήρηση του ισχύοντος ωρολογίου προγράμματος αξιοποιώντας τις ακόλουθες προτάσεις, ώστε να μην συμπίπτουν οι ώρες εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης μεταξύ μαθημάτων ανά Τμήμα.
Διευκρινίζουμε ότι στη σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση ο εκπαιδευτής παραδίδει το μάθημα σε ζωντανή σύνδεση, όχι απαραίτητα αμφίδρομη, και ο εκπαιδευόμενος, αν και βρίσκεται σε διαφορετικό τόπο, παρακολουθεί το μάθημα στον ίδιο χρόνο. Στην ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ο εκπαιδευόμενος μαθαίνει σε διαφορετικό χρόνο από τη διαδικασία της παράδοσης ή δημιουργίας του μαθήματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πλατφόρμας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης είναι το eClass.
Τα συστήματα διαχείρισης μάθησης (π.χ. eClass, Moodle κ.α.) έχουν σχεδιαστεί με στόχο να υποστηρίξουν δράσεις ασύγχρονης εκπαίδευσης από απόσταση, μέσω του Διαδικτύου. Περιλαμβάνουν μια σειρά εργαλείων, όπως παροχή εκπαιδευτικού υλικού, υποστήριξη επικοινωνίας και συζήτησης διδάσκοντα-φοιτητών, ανάθεση εργασιών στους φοιτητές, υποστήριξη και διαχείριση ηλεκτρονικών μαθημάτων. Η επιτροπή ενθαρρύνει και προτρέπει τους διδάσκοντες να επεκτείνουν τις σύγχρονες διδασκαλίες και να αξιοποιήσουν την πλατφόρμα eClass εμπλουτίζοντας τα μαθήματά τους α) με πρόσθετο εκπαιδευτικό υλικό σε ηλεκτρονική μορφή (διαφάνειες μαθήματος, σημειώσεις, άρθρα, πηγές στον Ιστό, βίντεο YouTube κ.λπ.) και β) με ανάθεση στους φοιτητές ασκήσεων, μικρών δραστηριοτήτων ή εργασιών, με στόχο να ενισχύσουν τις γνώσεις τους και να εμβαθύνουν σε σημαντικά θέματα του περιεχομένου κάθε μαθήματος.
Επιπλέον, το εργαλείο ασύγχρονης συζήτησης (forum) της πλατφόρμας eClass μπορεί να αξιοποιηθεί για συνεχή τεχνική υποστήριξη των φοιτητών, επίλυση αποριών σε κάθε μάθημα, εμβάθυνση σε επιμέρους ζητήματα, προετοιμασία εργασιών, έρευνα σε πρόσθετη βιβλιογραφία, συνεργατικές ή ομαδικές δραστηριότητες κ.λπ.
Προτεινόμενες τεχνολογικές λύσεις για σύγχρονη εκπαίδευση
Τα ακόλουθα εργαλεία επιτρέπουν τη ζωντανή, αμφίδρομη επικοινωνία με τους φοιτητές. Προτείνονται για μικρά ως μεσαία ακροατήρια, η τελική εμπειρία εξαρτάται σημαντικά από την ποιότητα του δικτύου.
Zoom
Η πλατφόρμα Zoom (https://zoom.us/) μπορεί να χρησιμοποιηθεί με απλή εγγραφή χωρίς κόστος για τον απλό χρήστη. Οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να συμμετάσχουν σε τηλεκπαίδευση χωρίς να είναι υποχρεωτικά εγγεγραμμένοι. Στην απλή εγγραφή επιτρέπει απεριόριστες τηλεδιασκέψεις μέχρι 100 ατόμων για 40’ τη φορά, με δυνατότητες συνεργασίας όπως διαμοιρασμού οθόνης και εγγραφής κοινών σημειώσεων στην οθόνης. Περισσότερες λεπτομέρειες στις σχετικές οδηγίες στη σελίδα της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
Webex
Η πλατφόρμα Webex (https://www.cisco.com/c/en/us/products/conferencing/webex-meetings/index.html) μπορεί να χρησιμοποιηθεί με απλή εγγραφή χωρίς κόστος για τον απλό χρήστη. Οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να συμμετάσχουν σε τηλεκπαίδευση χωρίς να είναι υποχρεωτικά εγγεγραμμένοι. Στην απλή εγγραφή επιτρέπει απεριόριστες τηλεδιασκέψεις μέχρι 100 ατόμων , με δυνατότητες συνεργασίας όπως διαμοιρασμού οθόνης και εγγραφής κοινών σημειώσεων στην οθόνης. Περισσότερες λεπτομέρειες στις σχετικές οδηγίες στη σελίδα της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
Jitsi meet
Η πλατφόρμα Jitsi Meet (https://meet.jit.si/) μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς κόστος και χωρίς καμία εγγραφή, μέσω προγράμματος πλοήγησης (υποστηρίζεται καλύτερα ο Chrome) σε όλες τις πλατφόρμες, ενώ διατίθενται και εφαρμογές για Android και iOS. Καθώς είναι ελεύθερο λογισμικό ανοικτού κώδικα, δεν έχει περιορισμούς στη χρήση. Αναφέρεται ότι μπορεί να υποστηρίξει έως και 200 ταυτόχρονους χρήστες. Διαθέτει δυνατότητες διαμοιρασμού οθόνης και ανταλλαγής μηνυμάτων κειμένου (chat). Περισσότερες λεπτομέρειες στις σχετικές οδηγίες στη σελίδα της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
Google Hangouts Meet
Το Google Hangouts είναι πλατφόρμα επικοινωνίας της Google, η οποία περιλαμβάνει δυνατότητες ανταλλαγής άμεσων μηνυμάτων, συνομιλία μέσω βίντεο, SMS και κλήσεις. Είναι εφαρμογή του G Suite, διαθέσιμη σε όσους έχουν λογαριασμό στο gmail. Περισσότερες λεπτομέρειες στις σχετικές οδηγίες στη σελίδα της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
Microsoft Teams
Το Microsoft Teams είναι μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα της Microsoft με δυνατότητες ανταλλαγής άμεσων μηνυμάτων και συνομιλίας μέσω βίντεο. Είναι μέρος της σουίτας Office365. Το Microsoft Teams θα αντικαταστήσει σε επόμενη φάση το Microsoft Skype for Business. Υπάρχει δωρεάν εγγραφή με δυνατότητα βιντεοδιαλέξεων και ανταλλαγής άμεσων μηνυμάτων (μέχρι 300 χρήστες).
Microsoft Skype for Business
Το Microsoft Skype for Business είναι η πλατφόρμα τηλεδιάσκεψης (videoconference) της Microsoft. Αποτελεί μέρος της σουίτας Office365 και μπορεί να υποστηρίξει μέχρι 250 χρήστες. Υποστηρίζει δύο τύπους χρηστών: α) παρουσιαστή (διδάσκοντα) και β) συμμετέχοντα (σπουδαστή). Περιλαμβάνει μια σειρά εργαλείων υποστήριξης της τηλεδιάσκεψης, τα οποία είναι σημαντικά για εκπαιδευτικές δράσεις από απόσταση, όπως είναι η προβολή μιας παρουσίασης διαφανειών, της επιφάνειας εργασίας, ενός λογισμικού ή μιας ιστοσελίδας. Επίσης, εργαλεία συνομιλίας (chat), διαμοίρασης αρχείων με το ακροατήριο, πίνακα σημειώσεων κ.α.
Προτεινόμενες τεχνολογικές λύσεις για τη δημιουργία βίντεο
Η μετάδοση της διάλεξης σε βίντεο αποτελεί μονόδρομη επικοινωνία, οι φοιτητές μπορούν να παρακολουθήσουν τη διάλεξη είτε μαγνητοσκοπημένα είτε ζωντανά, οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις όμως δίνονται ασύγχρονα (π.χ. μέσω του eclass όπου μπορεί να χρησιμοποιηθούν τα αντίστοιχα εργαλεία όπως Κουβεντούλα, Συζητήσεις, Σύστημα Wiki και Τηλεσυνεργασία).
Για τη μετάδοση βίντεο, η απλούστερη λύση είναι η βιντεοσκόπηση διαλέξεων και η παροχή τους μέσω πλατφόρμας παροχής βίντεο όπως το youtube. Η διαδικασία αυτή θα επιτρέψει σε φοιτητές να παρακολουθήσουν οποιαδήποτε στιγμή θελήσουν τη διάλεξη μέσου συνδέσμου που μοιράζει ο καθηγητής. Μπορείτε να δείτε τις σχετικές οδηγίες για τη βιντεοσκόπηση διάλεξης στη σελίδα της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Οι φοιτητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν το χώρο κάτω από το βίντεο για την ανάρτηση ερωτήσεων ώστε οι απαντήσεις να είναι ορατές σε όλους τους φοιτητές.
Η πλατφόρμα youtube επιτρέπει επίσης τη ζωντανή μετάδοση σε ακροατήριο. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να διαθέτουν λογαριασμό στο google, να εγγραφούν στο youtube και να δημιουργήσουν δικό τους κανάλι. Η λειτουργία ζωντανής αναμετάδοσης θα χρειαστεί επιβεβαίωση από την εταιρεία (απαιτούνται 24 ώρες για την ενεργοποίηση). Μετά την ενεργοποίηση μπορεί να προγραμματιστεί ζωντανή μετάδοση και να δημιουργηθεί σχετικός σύνδεσμος ο οποίος θα πρέπει να αποσταλεί στους φοιτητές. Μπορείτε να δείτε τις σχετικές οδηγίες για τη ζωντανή μετάδοση διάλεξης στη σελίδα της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
Εναλλακτικά εφόσον υπάρχουν έτοιμες διαφάνειες για τη διάλεξη μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως βάση για τη δημιουργία βίντεο. Με τη χρήση του MS PowerPoint στις διαφάνειες μπορεί να προστεθεί ήχος (αφήγηση/επεξήγηση των διαφανειών) και υπότιτλοι και το συνολικό αποτέλεσμα να εξαχθεί ως βίντεο. Περισσότερες λεπτομέρειες στις σχετικές οδηγίες στη σελίδα της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
Υποστήριξη της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης
Στον κόμβο της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (di.uop.gr) έχει δημιουργηθεί ειδική σελίδα για την τηλεκπαίδευση με οδηγούς εγκατάστασης και λειτουργίας προτεινόμενων εργαλείων λογισμικού, σε μορφή pdf και video. Επίσης στο κόμβο διαχείρισης αιτημάτων (https://helpdesk.uop.gr) έχει δημιουργηθεί ειδική κατηγορία για τα θέματα που σχετίζονται με τηλεκπαίδευση.
Στο Πανεπιστήμιο έχει συσταθεί (απόφαση Συγκλήτου, Συνεδρίαση 169η, Θέμα 23/20.03.2020) ειδική επιτροπή συντονισμού της εφαρμογής της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης αποτελούμενη από τον αντιπρύτανη Οικονομικών, Προγραμματισμού και Ανάπτυξης, καθηγητή Γεώργιο Λέπουρα, τον αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Φοιτητικής Μέριμνας, αναπληρωτή καθηγητή Αστέριο Τσιάρα, τον καθηγητή του Τμήματος Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Αθανάσιο Τζιμογιάννη και τον αναπληρωτή καθηγητή Μιχαήλ Παρασκευά του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών.
Προτείνουμε σε επίπεδο Τμήματος να οριστεί υπεύθυνος επικοινωνίας και να δημιουργηθεί ομάδα υποστήριξης της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης από προσωπικό του Τμήματος. Η ομάδα θα προσπαθεί να επιλύει τοπικά τα ζητήματα που προκύπτουν, να διαχέει τη γνώση και ο υπεύθυνος επικοινωνίας θα αποτελεί το σύνδεσμο με την ιδρυματική επιτροπή.
Προτάσεις για την καλύτερη οργάνωση της ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης
Αν δεν το κάνετε ήδη, θεωρήστε ως βασικό βοηθό σας την υπηρεσία e-Class που σας παρέχει το Πανεπιστήμιο.
Οργανώστε την ύλη σας σε επιμέρους εκπαιδευτικές ενότητες και αναφέρετε τους εκπαιδευτικούς στόχους κάθε ενότητας.
Δώστε στους φοιτητές σαφείς οδηγίες διεξαγωγής του μαθήματος, όπως χρονοδιάγραμμα, χρονική διάρκεια κάθε ενότητας, προθεσμίες και κανόνες παράδοσης εργασιών (αν προβλέπονται), αξιολόγηση μαθήματος και παράγοντες που την καθορίζουν.
Για κάθε ενότητα δημιουργήστε στο eClass χώρους συζητήσεων (forums) με ερωτήσεις εμβάθυνσης και καλέστε τους φοιτητές σας να συμμετέχουν. Εξηγήστε με σαφήνεια πως θα βαθμολογηθούν.
Δημιουργήστε χώρους συζήτησης του μαθήματός σας και φροντίστε να συμμετέχετε τακτικά στις συζητήσεις των φοιτητών
Ομαδοποιήστε τις απορίες των φοιτητών και φροντίστε να απαντάτε όσο το δυνατόν πιο άμεσα.
Αξιοποιήστε εκπαιδευτικό υλικό που βρίσκεται στα εκπαιδευτικά αποθετήρια: (α) των Ανοικτών Μαθημάτων Opencourses (https://opencourses.gr) και (β) στα Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα (https://repository.kallipos.gr).
Συνδυάστε λύσεις σύγχρονης και ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και δημιουργήστε το κατάλληλο «μείγμα» που πιστεύετε ότι ταιριάζει με το γνωστικό αντικείμενο του μαθήματός σας.
Μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από κάποιον πιο έμπειρο συνάδελφό σας.
Προτάσεις για την καλύτερη οργάνωση της σύγχρονης τηλεκπαίδευσης
Για την γρήγορη έναρξη των τηλεδιαλέξεων σας προτιμήστε έτοιμες λύσεις σύγχρονης τηλεδιάσκεψης (π.χ. δωρεάν εκδόσεις Zoom, BigBlueButton, Google meet, Jisti meet, Cisco Webex meeting, Microsoft Teams, κλπ).
Μην επιχειρήσετε να κάνετε σύγχρονη τηλεκπαίδευση εάν δεν έχετε εξοικειωθεί καλά με την τεχνολογική πλατφόρμα που θα χρησιμοποιήσετε. Αν η πρώτη τηλεδιάλεξή σας είναι προβληματική αυτό θα αποτρέψει τους φοιτητές σας να παρακολουθήσουν τις επόμενες διαλέξεις σας.
Αν δεν έχετε εμπειρία σε τηλεδιαλέξεις, δοκιμάσετε την πρώτη σας τηλεδιάλεξη σε ένα περιορισμένο «πειραματικό» ακροατήριο, π.χ. κάποιους συναδέλφους σας που ενδιαφέρονται να κάνουν το ίδιο.
Δώστε επαρκή χρόνο στους φοιτητές σας να εξοικειωθούν με την τεχνολογική πλατφόρμα που θα χρησιμοποιήσετε. Αν η πλατφόρμα το επιτρέπει δημιουργήστε ένα δοκιμαστικό «δωμάτιο» ώστε οι φοιτητές να συνδεθούν και να δοκιμάσουν τον εξοπλισμό τους πριν από την πραγματοποίηση της διάλεξης.
Δώστε σαφείς κανονισμούς συμμετοχής στην τηλεδιάλεξη, π.χ. σίγαση όλων των μικροφώνων πλην του τρέχοντα ομιλητή, διαχείριση λόγου, ενεργοποίηση και απενεργοποίηση κάμερας, κλπ.
Έχετε υπόψη σας ότι μεγάλης διάρκειας ζωντανές παρουσιάσεις προκαλούν κόπωση των συμμετεχόντων και πρέπει να αποφεύγονται.
Προσπαθήστε να αναπτύξετε ηχογραφημένο ή βιντεοσκοπημένο υλικό των διαλέξεών σας και συνδυάστε το με τις διαφάνειές σας.
Δημιουργήστε βίντεο μικρής διάρκειας που θα εξηγείτε στους φοιτητές τα κύρια σημεία κάθε διάλεξής σας στα οποία πρέπει να εστιάσουν. Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα με κάποιο δωρεάν λογισμικό καταγραφής οθόνης και φωνής.
Η καταγραφή ζωντανού βίντεο με εσάς να δίνετε μία διάλεξη είναι πιο δύσκολη διαδικασία και απαιτεί καλή κάμερα, καλό φωτισμό, μικρόφωνο και σίγουρα κάποιες πρόβες εξοικείωσης.
Αν έχετε πολύ μεγάλα ακροατηρίων φοιτητών, προτείνεται η δημιουργία βίντεο διαλέξεων και ο συνδυασμός τους με το ασύγχρονο υλικό σας (διαφάνειες, ασκήσεις, κλπ).
Αν επιθυμείτε τη ζωντανή συμμετοχή των φοιτητών στις τηλεδιαλέξεις σας, προτείνεται να διασπάσετε το ακροατήριο σε μικρότερα τμήματα (αυτό βέβαια θα επιφέρει υψηλότερο φόρτο σε εσάς).
Αφιερώστε χρόνο για να εξοικειωθείτε με την πλατφόρμα σύγχρονης τηλεκπαίδευσης που σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε.
Η εξ αποστάσεως υλοποίηση των εργαστηριακών ασκήσεων είναι δύσκολη. Μπορεί όμως να προσεγγιστεί με τη μορφή επίδειξης από τον διδάσκοντα. Η επίδειξη μπορεί να γίνεται είτε ζωντανά μέσω τηλεδιάσκεψης είτε να μαγνητοσκοπηθεί και να αναρτηθεί (π.χ. στο eClass για βίντεο μικρότερα από 5ΜΒ ή σε εξωτερική υπηρεσία video on demand, π.χ. youtube).
Προσθέστε ερωτήσεις εμβάθυνσης στα βίντεο σας και καλέστε τους φοιτητές σας να απαντήσουν σύγχρονα ή ασύγχρονα.
Να είστε ενθαρρυντικοί προς τους φοιτητές σας και όχι επικριτικοί. Η εξ αποστάσεως διδασκαλία είναι το ίδιο δύσκολη και για τους ίδιους.
Θεωρήστε ότι λειτουργείτε ως μέντορας της γνώσης και όχι σαν απλός παρουσιαστής μία διάλεξης.
Ορίστε συγκεκριμένες συνεδρίες τηλεδιασκέψεων για την επίλυση αποριών των φοιτητών σας.
Αν μαγνητοσκοπήσετε τις συνεδρίες σας πρέπει να αποφύγετε κάθε εγγραφή φοιτητή, οπτική ή ηχητική.
Σε μαθήματα με μικρά ακροατήρια οργανώστε ολιγομελείς ομάδες φοιτητών και αναθέστε τους να εκπονήσουν ένα μικρό project και να αναρτήσουν την εργασία τους στο eclass.
Για την διευκόλυνση της μεταξύ των φοιτητών συνεργασία, μπορείτε να τους προτείνετε να χρησιμοποιούν δωρεάν συνεργατικές υπηρεσίες, τύπου dropbox, google drive, onedrive, κλπ.
Μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από κάποιον πιο έμπειρο συνάδελφό σας.